Kay Ninoy, Sa Bukana ng Hacienda Luisita

ni Jonar Sabilano

 

Halos dalawampung taon

matapos na matagpuan kang nalulunod

sa sarili mong dugo,

nakabantay ka pa rin —

buhay na batong pababa sa bakal na hagdan

upang mailigtas ang Inang Bayan.

 

Ngunit tila nakapagtatakang dito ka naluluklok:

sa bukana ng hacienda, nakikita mo ang lahat

ng pumapasok at lumalabas.

Nakikita mo ba ang mga pangyayari sa loob?

 

Ilang libong sakada pa ba ang hindi nabibigyan ng lupa?

Silang mga tanod ng lupang sinasaka

ngunit hindi naman kanila:

noong nasa ibang lupalop ka,

nakita ba sila ng mga mala-largabista mong mata?

Iilan lamang ba ang nakikinabang

sa lupang pinagdiligan ng bala?

Nakikita mo ba ngayon

ang palaruan ng panginoong maylupa?

 

Maaari ngang nasilayan mo sila

mula sa bintana ng eroplanong sinakyan mo pauwi.

Marahil, alam mo na talaga

na sila ang binabalikan mo.

Marahil, alam na rin pala ito

ng balang tumagos sa iyong sentido.

 

Nagawa pang muli kang buhayin sa marmol.

Ang mga mapanuri mong mata’y nakabantay

sa lahat ng pumapasok at lumalabas.

Ikaw ang tanod ng bayan,

ng isang buong hacienda —

 

Ngunit ang iyong binabantaya’y

hindi mo nakikita.

Pinilit ka nilang tumalikod

sa ekta-ektaryang bukid ng mapait na tubô,

sa lupang pinagdiligan ng bala’t dugo,

sa isang bayang naghihikahos.

 

Ikaw ay nakabantay

sa isang bayang dati mo pang kilala,

ngunit wala kang magagawa.